تاریخچه ی معماری ایرانی

تاریخ معماری ایرانی  حداقل به 6000 سال پیش از میلاد می رسد,

نمونه های شاخصی که در پهنه ی وسیعی ازکشورهای آسیایی غربی تا آسیای مرکزی را نیز دربر گرفته است.

 

معماری ایرانی انواع مختلفی از ساختار و زیبایی شناسی  از سنت های مختلف

از جمله خانه های روستای تا چایخانه ها، و پویون ها تا سازه های بسیار جالب که در دنیا نظیر ندارند را نشان می دهد.

 

معماری ایرانی  با تاریخچه ی  بسیار طولانی و پیچیده ای ،

یکی از زمینه هایی است که بیشترین نقش را در فرهنگ جهانی ایفا کرده است.

 

این معماری سنتی هر چند که به طور موقت بخاطر سیاست های داخلی

یا تهاجم خارجی منحرف شده است,

ولی با این وجود  پیوستگی و تداوم خود را در ارتباط با مسائل گوناگون

به ویژه مسائل مذهبی  حفظ کرده است ,

ودر عین سادگی  به یک سبک بی نظیر دست یافته است

که بیانگر عظمت و شکوه معماری ایرانی است .

اهمیت حفظ ارزش معماری ایرانی ومعماری سنتی

با استفاده از معماری ایران می توانیم راه را برای آینده هموار کنیم

با این امید که معماری ایرانی سهم زیاد ی در معماری روز و معماری غنی ایرانی داشته باشد.

بناهای ارزشمند ایرانی که توسط هنرمندان توانمند فرهنگی ساخته شده است ,

بیانگر این است که بنابه علی رغم  فقدان دانشگاه در زمان معماران سنتی ،

این ساختمان ها از طریق تجربه ساخته شده اند.

 

ویژگی‌های معماری ایرانی

یکی از ویژگی های برجسته معماری ایرانی ، علاوه بر ویژگی های خاص خود

مانند تناسب و زیبایی سردرها ، گنبدها و ایوان ها منطق ریاضی و عرفانی آن است.

 

از زمان های قدیم  درون گرایی و تمایل معماران ایرانی به حیاط  ها ،

پادکست ها ، هشتی یا کریاس ها ، گودال  باغچه ها  ، کلاه فرنگی ها

که مکان های تجمع را احاطه کرده اند بخشی از منطق ایرانیان بوده است.

 

قبل از این که تخت جمشید ساخته شود، صدها ایوان و شبستان با ستون‌های چوبی و سنگی در سراسر جهان متمدن آن روز ساخته شده بود،

ولی نخستین بار در تخت جمشید می‌بینیم که ستون‌ها تا آخرین حد ممکن

از هم فاصله گرفته‌اندبا این که در بعضی از معابد کهن خارج از ایران

مانند مصر، فاصله? دو ستون چیزی نظیر قطر آن‌ها بلکه اندکی کمتر است.

 

معمار ایرانی قادر به ایجاد وسیع ترین دهانه ها  و ایجاد آرایش های مختلف و سرگرم کننده شد,

به طوری که ساختمان  دو اشکوب به اندازه‌ای از هم دور شده که گویی اشکوب زیری بعدها بر آن افزوده شده‌است.

 

مزایای معماری ایرانی این است که به هیچ عنوان از مکان همگن هندسی برای پوشش استفاده نمی کند

و از اصطلاحات و نام چفدها(قوس) و طاق‌ها و گنبدها در زبان فارسی پیداست

که بیشتر به شکل بیضی و تخم مرغ و بات (بیز) توجه داشته‌اند.

 

معماران ایرانی ، پیشگام در هر دوره

 

متأسفانه، نظام آموزشی جدید کشور با الگو گیری از برخی نظام های غربی

شکل گرفته استو  تجربیات مفید و ارزشمند گذشته نادیده گرفته شده است.

 

بنابراین شناخت تجارب و آشنایی با آن، و همچنین ادغام آن با نظام آموزشی فعلی کشور،

می توان گامی بزرگ در بهبود توانایی های معماران جوان کشور

و نیز اوج دوباره معماری ایرانی برداشت.

 

البته باید توجه داشت که پس ازشناختن تجربه های معماری سنتی،

باید مانند همان معمار ها موضوع رامورد توجه قرار داد

و با توجه به نیاز و تکنولوژی امروز، به شیو ه ی نوین به کار گرفت .

معماران ایرانی در هر دوران پیشرو بوده اند.

 

یکی از برجسته ترین معماران معاصر، هوشنگ سیحون،  هستند که یکی از بهترین ها در سبک مدرنیسم ایران است.

 

معماری ایرانی در جاهای مختلف جهان

هر هنرمند و هر آرشیتکتی ضروری است علاوه بر اطلاعات عمومی روی رشته خاص خود نیز مطالعه دقیق و مکفی داشته باشد.

 

این امر درمورد آزشیتکت ایرانی، نیز صدق می کند.

او نه تنها باید به معماری ایرانی آشنایی مکفی داشته باشد

بلکه باید معماری سایر ممالک و بخصوص مناطقی که در ارتباط

با معماری ایران بوده اند را به خوبی بشناسد.

این آشنایی دو جهت دارد:

سبک معماری ایرانی در اسپانیا

به راحتی میتوانید بینید که ردپای معماری ایرانی در تاریخ ها هست،

برای اینکه معماری ایران در به وجود آمدن معماری بیزانس دخالت داشته

و این معماری تا آخرین حدود اروپا نفوذ کرد.

معماری ایرانی در جنوب فرانسه

 

از سوی دیگر امپراطوری بزرگ اسلام. اعراب در سراسر اروپا، اسپانیا و جنوب فرانسه رفتند ,

و بناهای معماری آن تحت تأثیر معماری ایران در همه این مناطق دیده می شدند.

علاوه بر این، قبل از اسلام و قبل از بیزانس،

معماری دیگری در اروپا وجود داشت که معماری یونان و رم را تشکیل می داد.

 

این دو معماری اهمیت زیادی دارند و از معماری باستانی کشور دور نبودند،

معماری هخامنشی با معماری یونان و معماری آشوری،

معماری کلده و معماری ساسانیان همراه بود.

از جهت شرق، در کشور هند

باز هم معماری ایرانی در هند نفوذ فراوان داشته و آثار زیادی در این کشور مربوط به ایران است و حتی معماران ایرانی رفته و کار انجام داده اند.

از جمله این بناها می توان به تاج محل، در هند اشاره کرد.

معماری ایرانی در تاج محل ، هند

 

تاج محل  یکی از بناهای باشکوه و از عجایب هفتگانه دنیا که در شهر آگرا در 200 کیلومتری جنوب دهلی نو  در هند واقع شده است،

شاه جهان پنجمین امپراطور گورکانی هندبمنظور یادواره ای

برای همسر ایرانیش به نام ارجمند بانو  مشهور به ممتاز محل

که در زمان وضع حمل جان خود را از دست داد ،

دستور ساخت تاج محل را در باغ ایرانی با مساحت 18 هکتار صادر کرد

ساخت این بنا از سال 1042 شروع  و تا سال 1057

یعنی بمدت 15 سال  به طول انجامید .

 

معماری بنای تاج محل ترکیبی از معماری ایرانی و هند است

در طراحی و ساخت این بنا علاوه بر سر معماران ایرانی احمد و حمید لاهوری که نقش اصلی را داشته اند ،

حدود بیست هزار هنرمند و معمار از کشورهایی مانند ایران ، هند ،

آناتولی و آسیای میانه در ساخت این بنای با شکوه همکاری داشتند

و کتیبه های روی در و دیوار این سازه نصب شده اند که

از امضای پای نوشته های می توان پی برد,

که آثار امانت خان شیرازی میباشد.

تاج محل یک شاهکار میراث جهانی ست که در سال 1983

در یونسکو بعنوان جواهر هنر اسلامی به ثبت رسیده است.

معماری ایرانی در ژاپن

 

در شرق دور نیز شاهد معماری هایی هستیم که بی ارتباط با معماری ما نیست. سبک معماری در شمال ایران بسیار شبیه معماری ژاپن است.

بناهای گیلان و مازندران نمونه ای از هماهنگی و تلفیق بنا با معماری ژاپن میباشد.

 

معماری ایرانی در آمریکای مرکزی و جنوبی و تمدن “مایا”

برای اولین بار، مجله San Francisco Chronicle در آخرین شماره خود،

چندین ساختمان مهم را که با الگوی معماری اسلامی در ایران ساخته شده بود معرفی کرد و مدعی شد که معماری ایران به قلب آمریکا رفته است.

 

این مقاله توسط Jonathan Currill نوشته شده است و

توسط استادان عزیز سعید عبدزاده مصدق و مریم صادقتی به ایران ترجمه شده است.

 

 

باز هم خیلی دورتر برویم، مثلا آمریکای مرکزی و جنوبی,

تمدن “مایا” ها را مورد مطالعه قرار بدهیم و آستک ها را مطالعه کنیم.

آن ها هم بی ارتباط با ما نیستند.

آن زمان ها که بین آمریکا و شرق ارتباطی نبود

و این یکی از رموز و اسرار تاریخ است که این همه شباهت

بین بناهای تمدن “مایا” با شرق وجود دارد.

 

ما یک بنای جالبی در نزدیکی اهواز در محلی به نام “چوغا زنبیل” داریم که یک معبد است.

این بنا با آجرهای بسیار قطور و طبقه به طبقه ساخته شده که شباهت زیادی به معابد مایا ها و آستک ها دارد.

مساجد، بارزترین آثار سنتی و اسلامی در معماری ایرانی

یک نکته مهم درمورد عملکرد مسجد باید در اینجا ذکر شود و آن این است

که مساجد یک کارکرد اجتماعی و گاهی اوقات سیاسی و اقتصادی دارند

و محلی هستند که اضافه بر انجام عبادات،

مرکز برخورد افراد و عقاید و مباحثات و درس بوده است؛

بنابراین کارکرد مسجد طوری است که در بافت شهری قرار می گیرد،

یعنی محل تردد اشخاص بوده بطوریکه وقتی میخواستند

از یک کوچه به کوچه دیگر بروند گاهی اوقات باید از وسط مسجد عبور می کردند.